Zagrożenia środowiska przyrodniczego

Zanieczyszczenie powietrza i uszkodzenia lasu od emisji przemysłowych

Lasy Nadleśnictwa Koniecpol znajdują się pod wpływem emisji przemysłowych pochodzących ze źródeł zanieczyszczeń zlokalizowanych w rejonie Częstochowy i na terenach sąsiednich województw. Inwentaryzacja uszkodzeń przemysłowych z 1994 roku określiła jedną I – strefę, słabych uszkodzeń przemysłowych na obszarze całego Nadleśnictwa.  W ostatnich latach obserwuje się tendencję zmniejszania ilości i jakości zanieczyszczeń. Wpływa to korzystnie na poprawę kondycji zdrowotnej drzewostanów. Przeprowadzona inwentaryzacja w 2004 r. pozwoliła stwierdzić, że stan zdrowotny lasów Nadleśnictwa Koniecpol jest bardzo dobry. Pośrednią miarą stanu zdrowotnego jest wielkość pozyskiwanego posuszu oraz usuniętych wywrotów i złomów. W ubiegłym okresie gospodarczym pozyskano w ten sposób 15 270 m3 grubizny netto co stanowi 3,4 % w ogólnej masie pozyskanej grubizny. Udział posuszu w użytkach przygodnych wyniósł 7251 m3 grubizny netto – 47,5 %, wiatrołomów 8019 m3 grubizny netto – 52,5 %. W tym posuszu czynnego pozyskano 2480 m3 grubizny netto z czego 108 m3 grubizny netto z wiatrołomów.

Zagrożenia ekosystemu leśnego

Lasy Nadleśnictwa są stale zagrożone przez szkodniki owadzie. Z uwagi na przewagę monokultur sosnowych prowadzony jest w nich stały monitoring poprzez:

1. jesienne poszukiwania szkodników pierwotnych sosny
2. wykładanie pułapek feromonowych,
3. wykładanie drzew pułapkowych,
4. obserwację lotów brudnicy mniszki  na transektach,
5. obserwację stanu lasu, szczególnie przy wyznaczaniu posuszu czynnego.

     Fot.: Tablica edukacyjna - "Leśnik lekarzem lasu"
 

Szkodniki korzeni

Szkodniki korzeni to głównie pędraki chrabąszczy i gąsienice rolnic. W odniesieniu do szkodników korzeni w szkółce, przeprowadza się kontrole badania zapędraczenia. Podobne czynności kontrolne zapędraczenia gleb są prowadzone m.in na gruntach porolnych przeznaczonych do zalesienia.
    
Obecnie nie stwierdza się większego zagrożenia ze strony tej grupy szkodników, niemniej jednak na bieżąco jest monitorowana wielkość ich populacji.

Szkodniki szkółek, upraw i młodników

Zagrożeniem dla rozwoju sadzonek w szkółkach i na uprawach są uszkadzające je owady, grzyby i gryzonie. Grzyby powodujące szkody w materiale szkółkarskim to głównie grzyby wywołujące choroby: zgorzel siewek, choroby osutkowe, szarą pleśn, opadzinę modrzewia, skrętaka sosny, mączniaka prawdziwego dębu, zamieranie jesionu.

Najgroźniejszym szkodnikiem owadzim wyrządzającym  szkody w uprawach jest szeliniak sosnowiec. Ponadto, stwierdzono występowanie: zwójki sosnowej, skośnika tuzinka, sieciecha niegłębka, zmiennika, choinka szarego, chrabąszczy i krobika modrzewiowca.

Corocznie dla monitoringu populacji szeliniaka sosnowca i przy jego zwalczaniu stosowane są pułapki klasyczne oraz pułapki feromonowe. Zwalczanie chemiczne stosuje się w ostateczności. Istotnymi w przeszłości gospodarczo szkodnikami upraw i młodników były: skośnik tuzinek, zwójki sosnowe i krobik modrzewiowiec. W ostatnim okresie nie odnotowuje się większych szkód od tych owadów.

Szkodniki pierwotne i nękające

Ze szkodników nękających i pierwotnych w lasach Nadleśnictwa Koniecpol występują: borecznik rudy, brudnica mniszka, krobik modrzewiowiec, strzygonia choinówka, zwójka sosnóweczka i miernikowce.

Szkody powodowane przez w/w szkodniki są nieduże i gospodarczo znośne. Jednak ciągle monitorowane są  populacje  szkodników i szacowane szkody, aby w momencie zagrożenia w porę podjąć działania ratownicze.

Stałe partie kontrolne do jesiennych poszukiwań szkodników sosny jak i transekty do obserwacji lotów brudnicy mniszki są rozmieszczone w ilości przewidzianej Instrukcją Ochrony Lasu.

Prognozowanie zagrożenia ze strony brudnicy mniszki jest prowadzone na transektach i poprzez wykładanie pułapek feromonowych. Dla prognozowania zagrożenia ze strony innych szkodników pierwotnych wykładane są  pułapki feromonowe.

Kontrola stanu populacji na stałych partiach kontrolnych i transektach oraz kontrola pułapek feromonowych daje obraz zagrożeń od w/w szkodników i umożliwia podjęcie w razie potrzeby szybkich i zdecydowanych działań ratowniczych.

  Fot.: Żerująca rynnica
 

Szkodniki wtórne

Ze szkodników wtórnych (kambio- i ksylofagów) znaczenie gospodarcze mają: cetyniec większy, rytownik pospolity, kornik zrosłozębny, czterooczak świerkowiec, kornik drukarz, przypłaszczek granatek, rzemliki: topolowiec i osikowiec i drwalnik paskowany.

Szkody wyrządzane przez szkodniki wtórne w   lasach  Nadleśnictwa są znikome a zakres prac ochronnych ograniczających występowanie tej grupy szkodników sprowadza się do:

1. przestrzegania zasad higieny lasu,
2. korowania surowca drzewnego i  terminowego wywozu surowca z lasu,
3. wykładania drzew pułapkowych  oraz ich terminowego korowania,
4. wykładania pułapek feromonowych,
5. wyszukiwania i usuwania drzew trocinkowych, terminowego ich korowania lub wywiezienia drewna poza strefę zagrożenia.

Grzyby

Opieńkowa zgnilizna korzeni i huba korzeni mają niewielkie znaczenie gospodarcze w lasach Nadleśnictwa. Zabiegi ochronne to zabiegi profilaktyczne - metoda biologiczna  (PG IBL) poprzez szczepienie na pniakach grzybów antagonistycznych. Pozostałe choroby grzybowe zostały opisane wcześniej.

Szkody powodowane przez zwierzynę

Poziom szkód wyrządzanych przez zwierzynę jest minimalizowany poprzez: zabezpieczanie mechaniczne sadzonek tj. poprzez palikowanie, chemiczne zabezpieczanie sadzonek, wykładanie drzew zgryzowych oraz grodzenie upraw – metoda  najbardziej skuteczna, ale też kosztowna.

Ochrona przeciwpożarowa

Lasy Nadleśnictwa Koniecpol są w dużym stopniu zagrożone pożarami i należą do I kategorii – dużego zagrożenia pożarowego. Związane jest to min. ze znaczną powierzchnią siedlisk borowych i związanego z tym dużego udziału sosny pospolitej.

Ryc. Nadleśnictwa Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach w kategoriach zagrożenia pożarowego.

Podstawowym kierunkiem działań w ochronie przeciwpożarowej lasu jest przewidywanie możliwości powstania pożaru czyli prognozowanie zagrożenia pożarowego na dany dzień. W związku z tym, obszar Polski został podzielony na 42 strefy prognostyczne składające się z punktów prognostycznych i pomocniczych, stanowiących siatkę meteorologiczną. Nadleśnictwo Koniecpol, jako jednostka organizacyjna Lasów Państwowych, stanowi cześć systemu alarmowo- dyspozycyjnego RDLP Katowice.

System obserwacyjno- alarmowy i interwencyjny Nadleśnictwa tworzą:

1. Punkt Alarmowo- Dyspozycyjny (PAD) w biurowcu Nadleśnictwa
2. Sieć stałej obserwacji naziemnej - dwie żelbetowe dostrzegalnie przeciwpożarowe zlokalizowane w Leśnictwach:  Kuczków i Perzyny. Lasy objęte są również obserwacją samolotową, w ramach systemu obserwacji lotniczych RDLP w Katowicach.
3. Sieć łączności alarmowo- dyspozycyjnej - wyposażenie w radiotelefony dostrzegalni przeciwpożarowych, Punktu Alarmowo - Dyspozycyjnego oraz samochodów funkcyjnych.
4. Patrole przeciwpożarowe - prowadzone w czasie trwania codziennego dyżuru przeciwpożarowego.
5. Dojazdy pożarowe w postaci dobrze rozwiniętej sieci dróg leśnych.
6. Patrole lotnicze - w ramach systemu obserwacji lotniczych RDLP w Katowicach
7. Baza sprzętu przeciwpożarowego.
8. Punkty czerpania wody.